WAT002002446 Van Gelder papierfabriek
In 1685 werd windrecht verleend aan de oliemolen De Eendragt te Wormer. Eigenaar was Simon Pzn. Fent. In 1728 werd de molen omgebouwd tot papiermolen door de toenmalige eigenaar. In 1775 werd Maarten Schouten eigenaar wiens dochter trouwde in 1783 met Pieter Smidt van Gelder. Deze Pieter Smidt van Gelder werd het jaar daarop medefirmant. Het bedrijf groeide en diverse andere molens werden aangekocht en in 1838 werd in molen het Fortuin een papiermachine opgesteld welke zeer “onfortuinlijk” bleek te zijn. Tussen 1803 en 1863 werden diverse molens aangekocht en weer doorverkocht of gesloopt. De Eendragt echter werd in 1840 omgebouwd van wit- naar pakpapier en in 1845 werd het een machinale pakpapierfabriek onder de naam: fa. Van Gelder Zonen. In 1881 werd omgeschakeld op houtcellulose als grondstof, voordien werd papier uit lompen geproduceerd. Zo begon men in 1890 met de productie van wit courantenpapier, waartoe in 1895 een fabriek te Velsen werd gebouwd, het huidige Crown Van Gelder N.V.. In 1907 werd de Hartense korenmolen te Renkum aangekocht, voor de productie van krantenpapier. Deze werd na 1912, toen aldaar een tweede fabriek (Renkum II) werd gebouwd, aangeduid als Renkum I. Deze fabrieken werden tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd. Vanaf 1946 waren de fabrieken weer in bedrijf. Vanaf 1960 volgde een aantal overnames. In 1967 startte men met de productie van glasvliespapier te Apeldoorn. Vanaf 1970 waren er fusiebesprekingen gaande met de Koninklijke Nederlandse Papierfabriek te Maastricht. Deze liepen echter op niets uit. In Wormer produceerde men veel asbestpapier, in 1978 ging dit om meer dan 28 kton/jaar. In 1980 kwam het besluit om de productie te Wormer te stoppen en in 1981 ging Van Gelder failliet.

WAT002000569 Garage van Harm Hartog

WAT002000908 Beschuitstoren te Wormer, naar een tekening van A.W. Weissman.

In de tijd dat Wormer bruiste dankzij de vele beschuitbakkerijen stond in het dorp de alom bekende Beschuittoren die zijn klokken liet beieren als teken dat de bakkers hun oven mochten aanmaken en ’s avonds om 6 uur moesten doven om brand te voorkomen. Er stonden hoge boetes op overtreding van dit gebod. Wie de bouwmeester was van deze toren en wie de kosten heeft betaald, is niet bekend. De toren – gebouwd rond 1620- was gekroond met een prachtige spits uitlopend in een open lantaarn met daarboven een tulpenbol met windwijzer (een nimf met de hoorn des overvloed). Informatie Nederlands Bakkerijmuseum.

WAT002000907 Tekening van de Beschuitstoren met de oorspronkelijke spits. Gebouwd rond 1620, gesloopt in 1896. Door C.W. Bruinvis, naar een tekening van H. Tavenier..

Toen Wormer nog Wormer talrijke beschuitbakkerijen had, werd de Beschuitstoren geluid als teken, dat de bakkers hun ovens mochten aanmaken en ’s avonds om 6 uur moesten doven om brand te voorkomen. Er stonden hoge boetes op overtreding van dit gebod. Wie de bouwmeester was van deze toren en wie de kosten heeft betaald, is niet bekend. De toren had een bovenbouw uitlopend in een open lantaarn met daarboven een uivormige kroon met windwijzer in de vorm van (mogelijk) een haan. Later, rond ca. 1805, kwam er een andere bovenbouw, welke nu gekroond werd door een Fortuna met de hoorn des overvloeds.

WAT002002203 Zaanlandse Scheepsbouw Mij. te Wormer, Veerdijk 29-30, In 1925 werd in Wormer een tweede werf
langs de Zaan in gebruik genomen. De werf was speciaal ingericht voor
scheepsreparaties. Tot 1957 maakte deze werf deel uit van de ZaanlandseScheepsbouw Maatschappij.
Nadat de Z.S.M.-werf aan het Kalf in Zaandam was overgeplaatst naar de Zaandamse
Achtersluispolder, verkocht men de werf in Wormer aan de heer Camminga,

WAT002002176 Zaanbrug met rechts op de achtergrond de Lassie fabriek
met v.l.n.r.; ‘Silo’ ( ook wel ‘Oslo’ genoemd, gebouwd in 1905), pakhuis Donau ( gebouwd in 1894)
Achter ‘Silo’ staat Graansilo Lassie ( grijze/ witte Silo) gebouwd in 1912 als graansilo, later voor opslag van onbewerkte rijst (adres: Lassiestraat nummer 1)

WAT002003175 Oliemolen De Veerschuit / of De Veermolen eerder ook De Hoop geheten.
Locatie; Aan weg en Zaan, binnendijks aan het einde en iets ten zuiden van de Zandweg.
Bouwjaar voor 1654.
Verdwenen; 1918 onttakeld, in 1933 verbrand.

WAT002002116 De Zaanbrug met links van de brug rijstpellerij Hollandia (Bloemendaal & Laan) met pakhuis Batavia.
Rechts van de Zaan brug de Rijstpellerij van de Gebroeders Laan v.l.n.r ‘Silo’ ( ook wel ‘Oslo’ genoemd, gebouwd in 1905) en pakhuis Donau ( gebouwd in 1894)
Achter ‘Silo’ staat Graansilo Lassie ( grijze/ witte Silo) gebouwd in 1912 als graansilo, later voor opslag van onbewerkte rijst (adres: Lassiestraat nummer 1)
Alle gebouwen behoren tot het stoompellerijcomplex ‘Mercurius’ van de gortpellerijfirma Gebroeders Laan.

WAT002000517 De Strassenroller op de Schansbrug in het voorjaar van 1957.
Voorop gaat de Kaelbe ''Zugmachine'' een dieseltrekker van de Duitse Bundesbahn. De vele assen van de strassenroller maakten dat hij een gunstige asgewicht had. De fraaie houten ophaalbrug kon dit transport wel aan. De nieuwe machines waren bestemd voor Van Gelder, papierfabriek.

WAT002001840 Koren en pelmolen de Koker in feesttooi !!

Koren en pelmolen De Koker kent een bijzondere historie die teruggaat tot 1592. De molen heeft als bijzonderheid dat men er in vroeger dagen met een schuitje naar binnen kon varen om te laden en te lossen. De Koker, ook wel De Zwarte Hengst genoemd, heeft een roerige geschiedenis achter de rug. De molen brandde af op 8 augustus 1840. Werd weer herbouwd op dezelfde plek als wipmolen. Deze molen ging op 31 juli 1866 in vlammen door bliksem. Wederom volgde herbouw, dit keer met een uit Graft afkomstige bovenkruier. Deze bovenkruier was aanvankelijk van Zaanse origine, in 1679 gebouwd in Zaandijk als papiermolen De Hoop, ook wel Arme Job genoemd. In 1848 verhuisde De Hoop naar Graft en kreeg daar een bestemming als korenmolen. In 1866 verhuisde De Hoop naar Wormer om daar als De Koker door het leven te gaan. De molen bleef tot 1928 in bedrijf en werd na jaren van stilstand en verval in 1944 aangekocht door Vereniging De Zaansche molen. In de jaren 1949-1950 werd de molen ingrijpend gerestaureerd. De laatste restauratie is van 1988. (krant NHD 22-09-2009, Peter Roggeveen ( Informatie: Beeldbank, Gemeentearchief Zaandam)

WAT002000552 Rechts: Dorpsstraat nummer 27, de oude schoenmakerij van Nic Grandiek.

WAT002002313 Molen ?

WAT002002472 Papiermolen ‘’De Eendracht’’
Achtergrondinformatie:
Stellingmolen ‘’De Eendracht’’, gebouwd in 1685 als oliemolen, later dienst gedaan als papiermolen, afgebroken en verplaats in 1889 naar Emst, waar hij werd omgebouwd tot meelmolen.

WAT002002248 Links pand Pakhuis ''Wormerveer'' (1882) en rechts de later (1904) gebouwde Stoomolieslagerij " De Pijl ", in 1928 afgebroken en opnieuw gebouwd en weer later (1929) geheel afgebrand. Zie ook het Jaarboek 2013 op pagina 17 van Historisch Genootschap Wormer.
Achtergrondinformatie:
Pakhuis ‘’Wormerveer’’ was in gebruik door lakfabriek Storm, van Bentum & Kluyver (SBK) Veerdijk nummer 4 tot 9 te Wormer.

WAT002002445 Van Gelder papierfabriek. Op deze luchtfoto van de vestiging Wormer is aangegeven waar de oud papier verwerkingsinstallatie wordt gebouwd.
In 1685 werd windrecht verleend aan de oliemolen De Eendragt te Wormer. Eigenaar was Simon Pzn. Fent. In 1728 werd de molen omgebouwd tot papiermolen door de toenmalige eigenaar. In 1775 werd Maarten Schouten eigenaar wiens dochter trouwde in 1783 met Pieter Smidt van Gelder. Deze Pieter Smidt van Gelder werd het jaar daarop medefirmant. Het bedrijf groeide en diverse andere molens werden aangekocht en in 1838 werd in molen het Fortuin een papiermachine opgesteld welke zeer “onfortuinlijk” bleek te zijn. Tussen 1803 en 1863 werden diverse molens aangekocht en weer doorverkocht of gesloopt. De Eendragt echter werd in 1840 omgebouwd van wit- naar pakpapier en in 1845 werd het een machinale pakpapierfabriek onder de naam: fa. Van Gelder Zonen. In 1881 werd omgeschakeld op houtcellulose als grondstof, voordien werd papier uit lompen geproduceerd. Zo begon men in 1890 met de productie van wit courantenpapier, waartoe in 1895 een fabriek te Velsen werd gebouwd, het huidige Crown Van Gelder N.V.. In 1907 werd de Hartense korenmolen te Renkum aangekocht, voor de productie van krantenpapier. Deze werd na 1912, toen aldaar een tweede fabriek (Renkum II) werd gebouwd, aangeduid als Renkum I. Deze fabrieken werden tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd. Vanaf 1946 waren de fabrieken weer in bedrijf. Vanaf 1960 volgde een aantal overnames. In 1967 startte men met de productie van glasvliespapier te Apeldoorn. Vanaf 1970 waren er fusiebesprekingen gaande met de Koninklijke Nederlandse Papierfabriek te Maastricht. Deze liepen echter op niets uit. In Wormer produceerde men veel asbestpapier, in 1978 ging dit om meer dan 28 kton/jaar. In 1980 kwam het besluit om de productie te Wormer te stoppen en in 1981 ging Van Gelder failliet.

WAT002000913 Gevelstenen ingemetseld in de beschuittoren van Wormer. De toren is gebouwd in 1620 en gesloopt in 1896 door de firma Boots uit Haarlem. Hij heeft gestaan op de hoek Dorpsstraat / Beschuitstorenstraat, nabij Dorpsstraat nummer 106.

In de tijd dat Wormer bruiste dankzij de vele beschuitbakkerijen stond in het dorp de alom bekende Beschuittoren die zijn klokken liet beieren als teken dat de bakkers hun oven mochten aanmaken en ’s avonds om 6 uur moesten doven om brand te voorkomen. Er stonden hoge boetes op overtreding van dit gebod. Wie de bouwmeester was van deze toren en wie de kosten heeft betaald, is niet bekend. De toren – gebouwd rond 1620- was gekroond met een prachtige spits uitlopend in een open lantaarn met daarboven een tulpenbol met windwijzer (een nimf met de hoorn des overvloed). Informatie Nederlands Bakkerijmuseum.

WAT002002471 Reclamekaart van de "Vereenigde koninklijke papierfabrieken der firma Van Gelder Zonen". Amsterdam, Apeldoorn, Renkum, Rotterdam, Velsen, Wormerveer".
Papiermolen "De Eendracht’’
Stellingmolen "De Eendracht’’, gebouwd in 1685 als oliemolen, later dienst gedaan als papiermolen, afgebroken en verplaats in 1889 naar Emst, waar hij werd omgebouwd tot meelmolen.

WAT002002444 Van Gelder papierfabriek
In 1685 werd windrecht verleend aan de oliemolen De Eendragt te Wormer. Eigenaar was Simon Pzn. Fent. In 1728 werd de molen omgebouwd tot papiermolen door de toenmalige eigenaar. In 1775 werd Maarten Schouten eigenaar wiens dochter trouwde in 1783 met Pieter Smidt van Gelder. Deze Pieter Smidt van Gelder werd het jaar daarop medefirmant. Het bedrijf groeide en diverse andere molens werden aangekocht en in 1838 werd in molen het Fortuin een papiermachine opgesteld welke zeer “onfortuinlijk” bleek te zijn. Tussen 1803 en 1863 werden diverse molens aangekocht en weer doorverkocht of gesloopt. De Eendragt echter werd in 1840 omgebouwd van wit- naar pakpapier en in 1845 werd het een machinale pakpapierfabriek onder de naam: fa. Van Gelder Zonen. In 1881 werd omgeschakeld op houtcellulose als grondstof, voordien werd papier uit lompen geproduceerd. Zo begon men in 1890 met de productie van wit courantenpapier, waartoe in 1895 een fabriek te Velsen werd gebouwd, het huidige Crown Van Gelder N.V.. In 1907 werd de Hartense korenmolen te Renkum aangekocht, voor de productie van krantenpapier. Deze werd na 1912, toen aldaar een tweede fabriek (Renkum II) werd gebouwd, aangeduid als Renkum I. Deze fabrieken werden tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd. Vanaf 1946 waren de fabrieken weer in bedrijf. Vanaf 1960 volgde een aantal overnames. In 1967 startte men met de productie van glasvliespapier te Apeldoorn. Vanaf 1970 waren er fusiebesprekingen gaande met de Koninklijke Nederlandse Papierfabriek te Maastricht. Deze liepen echter op niets uit. In Wormer produceerde men veel asbestpapier, in 1978 ging dit om meer dan 28 kton/jaar. In 1980 kwam het besluit om de productie te Wormer te stoppen en in 1981 ging Van Gelder failliet.

WAT002002491 Zaandammerpad later Zaandammerstraat,
Woning van Jan.A. Allan directeur van Papierfabriek Van Gelder Zonen N.V., links de fabrieken van Van Gelder Zonen N.V.

Achtergrondinformatie van papierfabriek Van Gelder:
In 1685 werd windrecht verleend aan de oliemolen De Eendragt te Wormer. Eigenaar was Simon Pzn. Fent. In 1728 werd de molen omgebouwd tot papiermolen door de toenmalige eigenaar. In 1775 werd Maarten Schouten eigenaar wiens dochter trouwde in 1783 met Pieter Smidt van Gelder. Deze Pieter Smidt van Gelder werd het jaar daarop medefirmant. Het bedrijf groeide en diverse andere molens werden aangekocht en in 1838 werd in molen het Fortuin een papiermachine opgesteld welke zeer “onfortuinlijk” bleek te zijn. Tussen 1803 en 1863 werden diverse molens aangekocht en weer doorverkocht of gesloopt. De Eendragt echter werd in 1840 omgebouwd van wit- naar pakpapier en in 1845 werd het een machinale pakpapierfabriek onder de naam: fa. Van Gelder Zonen. In 1881 werd omgeschakeld op houtcellulose als grondstof, voordien werd papier uit lompen geproduceerd. Zo begon men in 1890 met de productie van wit courantenpapier, waartoe in 1895 een fabriek te Velsen werd gebouwd, het huidige Crown Van Gelder N.V.. In 1907 werd de Hartense korenmolen te Renkum aangekocht, voor de productie van krantenpapier. Deze werd na 1912, toen aldaar een tweede fabriek (Renkum II) werd gebouwd, aangeduid als Renkum I. Deze fabrieken werden tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd. Vanaf 1946 waren de fabrieken weer in bedrijf. Vanaf 1960 volgde een aantal overnames. In 1967 startte men met de productie van glasvliespapier te Apeldoorn. Vanaf 1970 waren er fusiebesprekingen gaande met de Koninklijke Nederlandse Papierfabriek te Maastricht. Deze liepen echter op niets uit. In Wormer produceerde men veel asbestpapier, in 1978 ging dit om meer dan 28 kton/jaar. In 1980 kwam het besluit om de productie te Wormer te stoppen en in 1981 ging Van Gelder failliet.

WAT002002443 Van Gelder papierfabriek. In 1685 werd windrecht verleend aan de oliemolen De Eendragt te Wormer. Eigenaar was Simon Pzn. Fent. In 1728 werd de molen omgebouwd tot papiermolen door de toenmalige eigenaar. In 1775 werd Maarten Schouten eigenaar wiens dochter trouwde in 1783 met Pieter Smidt van Gelder. Deze Pieter Smidt van Gelder werd het jaar daarop medefirmant. Het bedrijf groeide en diverse andere molens werden aangekocht en in 1838 werd in molen het Fortuin een papiermachine opgesteld welke zeer “onfortuinlijk” bleek te zijn. Tussen 1803 en 1863 werden diverse molens aangekocht en weer doorverkocht of gesloopt. De Eendragt echter werd in 1840 omgebouwd van wit- naar pakpapier en in 1845 werd het een machinale pakpapierfabriek onder de naam: fa. Van Gelder Zonen. In 1881 werd omgeschakeld op houtcellulose als grondstof, voordien werd papier uit lompen geproduceerd. Zo begon men in 1890 met de productie van wit courantenpapier, waartoe in 1895 een fabriek te Velsen werd gebouwd, het huidige Crown Van Gelder N.V.. In 1907 werd de Hartense korenmolen te Renkum aangekocht, voor de productie van krantenpapier. Deze werd na 1912, toen aldaar een tweede fabriek (Renkum II) werd gebouwd, aangeduid als Renkum I. Deze fabrieken werden tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd. Vanaf 1946 waren de fabrieken weer in bedrijf. Vanaf 1960 volgde een aantal overnames. In 1967 startte men met de productie van glasvliespapier te Apeldoorn. Vanaf 1970 waren er fusiebesprekingen gaande met de Koninklijke Nederlandse Papierfabriek te Maastricht. Deze liepen echter op niets uit. In Wormer produceerde men veel asbestpapier, in 1978 ging dit om meer dan 28 kton/jaar. In 1980 kwam het besluit om de productie te Wormer te stoppen en in 1981 ging Van Gelder failliet.

WAT002002553 Papierfabriek Van Gelder Zonen met een van de grote machines.

Achtergrondinformatie van papierfabriek Van Gelder:
In 1685 werd windrecht verleend aan de oliemolen De Eendragt te Wormer. Eigenaar was Simon Pzn. Fent. In 1728 werd de molen omgebouwd tot papiermolen door de toenmalige eigenaar. In 1775 werd Maarten Schouten eigenaar wiens dochter trouwde in 1783 met Pieter Smidt van Gelder. Deze Pieter Smidt van Gelder werd het jaar daarop medefirmant. Het bedrijf groeide en diverse andere molens werden aangekocht en in 1838 werd in molen het Fortuin een papiermachine opgesteld welke zeer “onfortuinlijk” bleek te zijn. Tussen 1803 en 1863 werden diverse molens aangekocht en weer doorverkocht of gesloopt. De Eendragt echter werd in 1840 omgebouwd van wit- naar pakpapier en in 1845 werd het een machinale pakpapierfabriek onder de naam: fa. Van Gelder Zonen. In 1881 werd omgeschakeld op houtcellulose als grondstof, voordien werd papier uit lompen geproduceerd. Zo begon men in 1890 met de productie van wit courantenpapier, waartoe in 1895 een fabriek te Velsen werd gebouwd, het huidige Crown Van Gelder N.V.. In 1907 werd de Hartense korenmolen te Renkum aangekocht, voor de productie van krantenpapier. Deze werd na 1912, toen aldaar een tweede fabriek (Renkum II) werd gebouwd, aangeduid als Renkum I. Deze fabrieken werden tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd. Vanaf 1946 waren de fabrieken weer in bedrijf. Vanaf 1960 volgde een aantal overnames. In 1967 startte men met de productie van glasvliespapier te Apeldoorn. Vanaf 1970 waren er fusiebesprekingen gaande met de Koninklijke Nederlandse Papierfabriek te Maastricht. Deze liepen echter op niets uit. In Wormer produceerde men veel asbestpapier, in 1978 ging dit om meer dan 28 kton/jaar. In 1980 kwam het besluit om de productie te Wormer te stoppen en in 1981 ging Van Gelder failliet.

WAT002001087 Bij de Middentil.
Links de Scheeps- en molenwerf van Aris (1880) en Cornelis Rem (1875), deze maakte pramen en petmolentjes, de sloot liep langs het WSV veld.

WAT002002442 Van Gelder papierfabriek
In 1685 werd windrecht verleend aan de oliemolen De Eendragt te Wormer. Eigenaar was Simon Pzn. Fent. In 1728 werd de molen omgebouwd tot papiermolen door de toenmalige eigenaar. In 1775 werd Maarten Schouten eigenaar wiens dochter trouwde in 1783 met Pieter Smidt van Gelder. Deze Pieter Smidt van Gelder werd het jaar daarop medefirmant. Het bedrijf groeide en diverse andere molens werden aangekocht en in 1838 werd in molen het Fortuin een papiermachine opgesteld welke zeer “onfortuinlijk” bleek te zijn. Tussen 1803 en 1863 werden diverse molens aangekocht en weer doorverkocht of gesloopt. De Eendragt echter werd in 1840 omgebouwd van wit- naar pakpapier en in 1845 werd het een machinale pakpapierfabriek onder de naam: fa. Van Gelder Zonen. In 1881 werd omgeschakeld op houtcellulose als grondstof, voordien werd papier uit lompen geproduceerd. Zo begon men in 1890 met de productie van wit courantenpapier, waartoe in 1895 een fabriek te Velsen werd gebouwd, het huidige Crown Van Gelder N.V.. In 1907 werd de Hartense korenmolen te Renkum aangekocht, voor de productie van krantenpapier. Deze werd na 1912, toen aldaar een tweede fabriek (Renkum II) werd gebouwd, aangeduid als Renkum I. Deze fabrieken werden tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd. Vanaf 1946 waren de fabrieken weer in bedrijf. Vanaf 1960 volgde een aantal overnames. In 1967 startte men met de productie van glasvliespapier te Apeldoorn. Vanaf 1970 waren er fusiebesprekingen gaande met de Koninklijke Nederlandse Papierfabriek te Maastricht. Deze liepen echter op niets uit. In Wormer produceerde men veel asbestpapier, in 1978 ging dit om meer dan 28 kton/jaar. In 1980 kwam het besluit om de productie te Wormer te stoppen en in 1981 ging Van Gelder failliet.

WAT002000051 Zaanbrug met rechts daarvan De Nozema-toren in Wormer.
De 144 meter hoge toren is in 1968 door het mastenbedrijf Nozema Services bv voltooid als toren voor de analoge, en tegenwoordig ook de digitale televisie. Ondanks dat de toren door de buurtbewoners altijd "Toren van Wormer" wordt genoemd, en dat het in 2006 overgenomen is door KPN Broadcast Services, is de officiële naam altijd Nozema-toren Wormer gebleven.
( achtergrondinformatie Wikipedia)

WAT002002571 Van Gelder papierfabriek