WAT006000558 De Nederl.Hervormde Kerk onderaan het Zuideinde. Aan de zuidkant van het Nederlands Hervormd kerkje aan het Zuideinde stond een klein schooltje, dat was gebouwd rond 1620. De eerste schoolmeester voor deze school werd in 1658 benoemd. Hij heette Jan Magherius Spaander. Tot 1939 is in deze school les gegeven. In dat jaar was het aantal leerlingen zo gering, dat de school moest worden opgeheven. Er waren nog maar 9 leerlingen, waarvan er 7 in één klas zaten. De laatste onderwijzer, de heer P. Amesz, verhuisde later naar Nigtevecht. Evenals al zijn voorgangers was ook hij naast onderwijzer voorzitter in de kerk. Het schoolgebouw werd door de gemeente overgenomen en heeft nog een tijdje huisvesting geboden aan het jongerenwerk. Intussen werd een nieuwe school gebouwd aan het Noordeinde en het oude schooltje werd gesloopt. Op de achterblijvende funderingen verrezen vervolgens uit de opbrengst van de school drie kleine woninkjes onder één dak.
Even verder kwamen nog twee huisjes te staan, waarin nog gewoond hebben: de ouders van Paulus Tol en de familie Plat 'Dibbes'.
In de eerder genoemde drie huisjes woonden o.a. de familie Buijs 'Wieske', Steur de 'Schien' en de familie Jonk 'Vracht'. Voor hen werden ze ook nog bewoond door de ouders van Jannig 'van de Schien' en de ouders van Kees Jonk 'van Jonker'.
Tussen de beide blokken huizen stond nog een los huisje, apart gebouwd op zijn eigen voeting. Daarin woonde een zekere Verhagen. Waar de goeie man uiteindelijk is gebleven, is mij (schrijver Kees Bootsman) onbekend. Het huisje werd bouwvallig en was dan ook het eerste pandje dat viel onder de slopershamer.

WAT001002323 Preekstoel en doopbanken in Lodewijk XV-stijl,

WAT001002322 Het orgel van de Lutherse Kerk is ruim 225 jaar oud. In 1781 werd aan de plaatselijke orgelbouwer Johann Michael Gerstenhauer opdracht gegeven tot de bouw van een nieuw orgel. Deze orgelbouwer - zijn naam is ook verbonden aan het orgel van de Grote Kerk te Monnickendam - kwam uit Erfurt maar was naar de Lage Landen getrokken om hier zijn vakmanschap uit te oefenen. Gerstenhauer vestigde zich blijvend in Monnickendam en werd lid van de Lutherse kerkenraad.
Hij bouwde in de kerk een klein orgel, dat in 1782 gereed kwam en tot 1830 in dezelfde staat bleef dienst doen. In de decennia daarna volgden de restauraties elkaar op (1836, 1865 en 1894), tot de firma Flentrop in 1936 een restauratie uitvoerde, waarbij het orgel voorzien werd van twee klavieren en een vrij pedaal: een zeer ingrijpende ombouw. Na de restauratie van het kerkgebouw werd in 1975 besloten om te proberen tot een vorm van reconstructie te komen. Hierdoor is het orgel als historisch instrument weer tot leven gekomen. Adviseur bij deze restauratie was Jan Jongepier. In 1981 kon het orgel weer in gebruik worden genomen. In 2017 is er groot onderhoud gepleegd. Het orgel was behoorlijk vervuild en het pijpwerk behoefde herstelwerkzaamheden. Het pijpwerk is in de werkplaats bij de firma Flentrop waar nodig hersteld(soldeerwerk), de mechanieken en de windvoorziening zijn nagekeken en bijgeregeld en het hele orgel is gereinigd. Het orgel klinkt weer als herboren en de mooie oude klank is weer geheel terug.

WAT003003588 Foto: L. Melcherts kreeg op 10 december 1989 tijdens de eucharistieviering in de Schaapskooi van de parochie de Goede Herder de pauselijke onderscheiding Pro Ecclesia et Pontifice uitgerijk uit handen van Pastor E. Poecke.
Hij kreeg die onderscheiding vanwege zijn verdiensten in het belang van de rooms-katholieke gemeenschap en het rk onderwijs gedurende dertig jaar.

WAT006000565 De Nederl.Hervormde Kerk onderaan het Zuideinde. Mevrouw Snieder staat in de deuroperning
Zie WAT006000562

WAT006000564 Zuideinde achterzijde en de achterzijde van de Aalstraat te Volendam. Op de achtergrond de Ned. Herv. Kerk Zie WAT006000562

WAT006000563 De Nederl.Hervormde Kerk onderaan het Zuideinde

Uit een Interview met Oud-kerkbestuurder dhr.Bernard Visser
(NNC : woensd. 8 okt. 1975)
Monument bleef voor Gemeente behouden.

Destijds waren, aldus dhr.Visser, die 40 jaar voorzitter en secretaris van het kerkbestuur was, kerk en staat nog niet van elkaar gescheiden. De bouw van een kerk moest dan ook door burgemeesteren van Edam (toen 4 in getal) worden goedgekeurd. In het gemeente-archief van Edam vond hij het officiële verzoek, dat aan de Staten van Holland en West Friesland werd gedaan
'Aan de Edele Mogende Heeren Gecommitteerde Raeden vande Staten van Hollant ende Westfrieslant ende Noorderquartiere. Geven met behoorlijcke reverentie te kennen met consent vande Heeren Burgemeesteren ende Raden der stede Eedam, de inwoonders van Volendam, hoe dat het de voornoemde Heeren Burgemeesteren belieft heeft met kennisse van Uwe Edele Mogende een preek- ende schoolhuys te laten bouwen. Daarvoor goed ook gelieft hebben door Uwe een milde subsidie te verlenen-.

Nadat bouwvergunning en een subsidie ter grootte van 1300 gulden waren gekomen, werden een kerk en school gebouwd door de Hoornse molenmaker Jan Adriaens Jzn Neijing.
Na voltooiing bleken de totale kosten f 1900, te bedragen, zodat burgemeesteren nog een extra subsidie van ƒ 1000, verleenden. Het werd een zgn. 'stolpkerk', die in vorm doet denken aan een Noordhollandse boerderij. Lang werd gedacht dat het de enige kerk was met dit uiterlijk, totdat ook in Zuid Schermer een stolpkerk bleek te staan. In tegenstelling tot de uit hout opgetrokken kerk in Volendam, bleek deze laatste evenwel in steen uitgevoerd.

WAT006000562 De Hervormde Kerk, die het enige gebouw in Volendam is dat op de Monumentenlijst staat, moest in de dertiger jaren dringend worden gerestaureerd. Bij onderzoek bleek het onderstuk van de kerk van zijn fundering geschoven te zijn. Eindeloos werd vergaderd over de benodigde gelden, die naar de mening van Gedeputeerde Staten in Haarlem als 'verspilde middelen' konden worden beschouwd. Men sprak van 'nieuwe knopen aan een oude jas'. De kerk zelf werd lange tijd niet meer voor diensten gebruikt, sinds een dame tijdens een inspektie door de vloer was gezakt. Men besloot de kerk af te breken en hem een plaats te geven in het Openluchtmuseum te Arnhem.
Voor de sloop van een monument was evenwel een sloopvergunning noodzakelijk. Toen deze vergunning al voor ondertekening in Haarlem klaar lag, werd de kerk bezocht door de Bond van Heemschut, onder leiding van de toenmalige voorzitter, de Heer Wijtema, oudburgemeester van Alkmaar. Toen hij het rozet in het plafond zag, sprak hij de verlossende woorden: -Deze oude jas is mij wel een nieuwe knoop waard!
Een subsidie van ƒ80. 000,- bleek daarna bijna toereikend voor de restauratiekosten, die één ton bleken te bedragen. Een geldaktie van het kerkbestuur leverde de nog ontbrekende middelen op.
In 1954 was de restauratie voltooid en kon de kerk weer in al zijn glorie en eenvoud in gebruik worden genomen.

WAT006000561 De man die hier de met klimop begroeide kerk passeert, is 'het Jagertje'. Hij werd door diverse van de hier in de twintiger jaren werkzame schilders vereeuwigd in verf op linnen.
Jan Schilder ´Het Jagertje´, vissersknecht, geboren op 19-01-1840 to Volendam, overleden op 13-04-1921 te Volendam op 81-jarige leeftijd. Gehuwd op 26-jarige leeftijd op 15-01-1867 to Volendam met de 26-jarige Neeltje Tuyp, geboren op 10-03-1840 te Volendam, overleden op 23-07-1901 to Volendam op 61-jarige leeftijd.

WAT006000560 De toegang tot de kerk was vanaf het eerste begin vanaf het Zuideinde met een trap omlaag. In de loop der jaren werd evenwel de kerkingang aan de andere zijde geleidelijk aan de hoofdingang. Omwille van de aparte sfeer heeft het bestuur nooit afstand genomen van de trap en de oude ingang en de bestaande situatie intact gelaten.
Onderaan de trap zien we de oude waterpomp, die in vroeger jaren een deel van het kerkinkomen verzorgde. Het water uit de regenput werd namelijk in droge perioden aan de omwonenden verkocht, die daar twee centen per emmer voor betaalden. Tijdens kerkdiensten mocht van de pomp geen gebruik worden gemaakt.
Naast de inkomsten uit de waterleverantie werd ook geld gewonnen uit de verhuur van stoelen in de kerk. Je kon een stoel mèt of zonder warme stoof huren. Een stoel alleen kostte ƒ 0, 50, een stoel met stoof ƒ0, 75. Overigens waren de stoelen voor de dames bedoeld; de heren namen plaats in de banken. Dezelfde eiken banken staan nog steeds in de kerk. Tijdens de verbouwing in de jaren vijftig moest een deel vernieuwd worden. Dat gebeurde met grenenhout. Ook het eikenhouten koorhek werd toen gedeeltelijk vernieuwd. Vandaar dat nu zowel banken als koorhek geschilderd zijn.
De preekstoel uit 1658 staat nog steeds op zijn plaats. Op het bod van een aantal antiquairs, die er drie gebeeldhouwde preekstoelen voor in ruil wilden geven, is gelukkig nooit ingegaan.

WAT006000559 Volendam - Hervormde Kerk
Stolphoevekerkje in 1658 gebouwd door Adriaen Jansz. Nieng, molenmaker te Hoorn. De kerk was door de Staten van Holland en Westfriesland geschonken aan de hervormden van Volendam.
De eerste preek in het gebouw werd gehouden door ds Petrus Verschaick uit Edam, die in 1656 in deze gemeente was beroepen. Edam kende in die dagen 3 dominees : ds Nicolaas van Galen, ds Joannes Beckuris en ds Petrus Verschaick. Zij preekten om beurten één keer per veertien dagen in Volendam. Volendam bleef dus afhankelijk van Edam. Was er door omstandigheden geen predikant beschikbaar, dan kon in Volendam geen dienst worden gehouden. Opvallend is wel, dat de Ned.Herv.Gemeente Volendam, in tegenstelling tot Edam niet bij de Generale Synode is aangesloten en derhalve een zelfstandig beheer over de kerk voert. Anders dan in Edam kent men in Volendam dan ook geen 'hoofdelijke omslag', maar heeft men sinds enkele jaren een zgn.'vrijwillige bijdrage', die tot nu toe voldoende is gebleken om het gebouw in stand te houden.

WAT003003586 Het Parochiebestuur van De Goede Herder, met v.l.n.r. C. Amesfoort (penningmeester),L. Melcherts (voorzitter), M. Heyman (secretaris) en pastoraal assistent P.Lamers.

WAT003003585 Pater Dolf van Es vierde op zondag 5 juli zijn 40 jarig priesterfeest.
Locatie: De Schaapskooi in gebruik door de Rooms-katholieke parochie De Goede Herder in Landsmeer.

Foto: Pater Dolf van Es, te midden van de kinderen van het kinderkoor Sjaloom.

WAT054000137 Geveltekening en doorsneden van de gevel en het portaal voor de Lutherse kerk

WAT054000136 Geveltekening en doorsneden van de gevel en het portaal voor de Lutherse kerk

WAT050001875 Preekstoel in de Lutherse Kerk

WAT050001086 De Lutherse kerk aan het Zuideinde

WAT050001876 Preekstoel en orgel in de Lutherse Kerk