VHP003000045_0125 Garage Van Voorden en Schotanus op de Kaasmarkt.
De Koemarkt heette vroeger de “Beestenmarckt”. En die beestenmarkt werd sinds 1573 gehouden op de zogenoemde “Cloosterwerff”. Dat is het eerste deel van de huidige Koemarkt vanaf de Dubbele Buurt. In 1380 werd op deze plek een klooster opgericht, dat in 1573 tijdens de reformatie door de geuzen werd verwoest. Op de kaal geslagen vlakte werd de eerste beestenmarkt gehouden. De laatste veemarkt op 26 februari 2008 in de binnenstad betekende het einde voor inrichting van de Koemarkt. De koeperken werden verwijderd en de hekken en bomen werden verplaatst. Hierdoor ontstond een groots evenementenplein. Voor de Doele werden 2 x 2 koeperken gehandhaafd om iets van het verleden zichtbaar te houden. Ter herinnering aan het St. Ursulaklooster zijn in 2011 een vijftal herinneringsplaten tussen de straattegels gelegd (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”).Interieur garagebedrijf Ruijs aan de koepoort op de Koemarkt.

VHP003000045_0007 Een feestelijk gebeuren op de Koemarkt. Geheel rechts op de foto fotograaf Coppens.
De Koemarkt heette vroeger de “Beestenmarckt”. En die beestenmarkt werd sinds 1573 gehouden op de zogenoemde “Cloosterwerff”. Dat is het eerste deel van de huidige Koemarkt vanaf de Dubbele Buurt. In 1380 werd op deze plek een klooster opgericht, dat in 1573 tijdens de reformatie door de geuzen werd verwoest. Op de kaal geslagen vlakte werd de eerste beestenmarkt gehouden. De laatste veemarkt op 26 februari 2008 in de binnenstad betekende het einde voor inrichting van de Koemarkt. De koeperken werden verwijderd en de hekken en bomen werden verplaatst. Hierdoor ontstond een groots evenementenplein. Voor de Doele werden 2 x 2 koeperken gehandhaafd om iets van het verleden zichtbaar te houden. Ter herinnering aan het St. Ursulaklooster zijn in 2011 een vijftal herinneringsplaten tussen de straattegels gelegd (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”)

VHP003000069_0003 Gemeentelijk monument. Datering: 1913 Bouwstijl: art nouveau Architect/aannemer: B.K. Danhof Oorspronkelijke functie: winkel met woning. De linkerzijgevel van het pand dateert uit de 17e of 18e eeuw. De voorgevel en het interieur dateren uit 1913. Het pand is een ontwerp van B.K. Danhof, architect uit Purmerend. Het werd gebouwd door aannemer Groot uit Middenbeemster in opdracht van de firma De Jong en Eilander uit Purmerend en Hoorn. Het pand is van algemeen belang uit architectuur- en cultuurhistorisch oogpunt. Het is een goedvoorbeeld van een gaaf bewaard gebleven art- nouveau winkelpand uit het eerste kwart van de 20e eeuw. Door de opvallende winkelpui en het bijzondere winkelinterieur met galerij heeft het pand ook zeldzaamheidswaarde (Ontleend aan de website www.Erfgoed Purmerend).
In dit pand is de rijwielenzaak van Piet de Jongh gevestigd.

VHP003000024_0011 Rijwielenzaak "De Drie Meren". Ooit was hier Hotel-restaurant-café “Centraal” . In 1921 werd het een winkel in motoren en garage. Later zaten hier de fietsenwinkel “De Drie Meren” van Piet de Jongh en D.A. drogisterij “Peter”. Thans is het in gebruik als bakkerij en broodjeszaak “Bart”.

VHP003000044_0020 Deze riool buizen waren op de kaasmarkt geplaatst om het parkeren onmogelijk te maken. Uit protest zijn deze riool buizen 's nachts door boze ondernemers met een shovel voor de ingang van het stadhuis neergezet.
-De kruising Hoogstraat, Peperstraat, Breedstraat en Padjedijk werd omstreeks 1570 “De Steenenbrugh” genoemd. Van een plein was toen nog geen sprake. Toen er behoefte kwam aan pleinruimte voor de markt middenin de stad, zijn er aan weerszijden van het Padjedijk enkele huizen gesloopt. Hierdoor ontstond een marktruimte, die al gauw “’t Marcktvelt” werd genoemd. Nadat in 1612 de Beemster is drooggemaakt begon de markt snel te groeien. Om het Marcktvelt te vergroten is in 1633 met vijselaarskunst dit stadhuis zo’n 10 meter achteruit gezet, door erachter in de Peperstraat enkele huizen te slopen. Op het hierdoor ontstane plein werd kaasmarkt gehouden. Nadat in 1850 de toenmalige Grote Kerk wegens bouwvalligheid moest worden gesloopt is een nieuwe veel kleinere kerk gebouwd, waardoor opnieuw veel pleinruimte voor de markt ontstond. Zo zien we door de eeuwen heen een fraai stadsplein ontstaan. In verschillende panden rondom de Kaasmarkt zijn door het marktgebeuren koffiehuizen en cafés ontstaan, waarvan de meesten zijn veranderd in winkels (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”).

VHP003000081_0004 Markthandel is een spel van vragen en bieden door verkoper en koper voor een bepaald product of dienst. Op de Purmerendse veemarkt gebeurde dit op het marktterrein door middel van handjeklap. Bij de eerste klap vroeg de verkoper een prijs en bij de tweede klap deed de koper een bod. En dat ging door tot men tot een akkoord kwam en dan klonk het woord “geluk” en daarmee was de koop rond. Dat ging dan over een koe, een varken, of een koppel schapen of biggen. Maar ook kippen, eenden, kalkoenen en konijnen werden zo verkocht gelegd (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”).

VHP003000002_0007 Hoek Achter de Kerk en Zuidersteeg. Bouw van het WEC (Willem Eggertcentrum)

VHP003000069_0005 De Peperstraat hoort samen met de Hoogstraat en de Gouw tot de oudste straten van de stad. Al in de twaalfde eeuw moet deze route ontstaan zijn of misschien nog eerder. Vanuit het dorp Purmer (nu Purmerland) vond men noordwaarts aan het einde (Purmereijnde) een goede visstek in het water de Where. Omdat deze plek in het rietland uitkwam en die rietsoort peper werd genoemd, is de naam Peperstraat geboren. In de 19de eeuw is de Peperstraat een vrij gegoede straat geweest, dat is te zien aan de gevels, die groter en monumentaler zijn als in de andere straten. Van oudsher kende de Peperstraat ook meer winkelpanden en maar enkele woningen (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”).

VHP003000013_0015 Oorspronkelijk was de Beemsterburgwal een burgwal als bescherming tegen het soms opjagende water uit het Beemstermeer. Als er een noordwesterstorm losbrak, werd de stad aan die zijde bedreigd. Na het droogmaken van de Beemster in 1612 begon in de zuidoosthoek van de Beemster een tuinhoek te ontstaan. De hier geteelde aardappelen, groenten en fruit werden in onze marktstad te koop aangeboden op de Beemsterburgwal, vanaf de Beemsterbrug direct rechts. Maar ook de Bierkade, Venediën en Kanaalkade werden hiervoor gebruikt. Tijdens de oogsttijd, vooral in de maanden augustus en september, lagen de kades boordevol. Dit resulteerde in 1895 tot de oprichting van groenteveiling “Afslagvereniging Beemster, Purmerend & Omstreken”. Hiervoor werd aan de noordzijde van de straat, aan de waterkant een houten veilingloods gebouwd. Door de veilingactiviteiten ontstonden aan de Beemsterburgwal verschillende koffiehuizen, café’s en logementen (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”)

Rechts het afslaggebouw van veilingvereniging BPO

VHP003000011_0001 De Barak is de verbinding achter het Padjedijk om naar de Westersteeg. In de vijftiger jaren van de vorige eeuw is een stal gesloopt, die destijds door het Paradijs als paardenstal werd gebruikt. Het was een brede steeg tot deze stal. Aan de noordkant hiervan ging een smalle steeg door tot aan het Zandpad, zoals het eind van de Westersteeg genoemd werd. Een oude benaming is De Brack. De herkomst van deze naam is niet duidelijk. (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”) Gezicht vanaf de Westerstraat

VHP003000006_0003 Rijksmonument. Datering: 17e eeuw. Het pand met een gevel in Lodewijk XVI-stijl dateert uit de 17e eeuw. Eind achttiende eeuw moet de statige gevel voor het zeventiende-eeuwse huis zijn gebouwd. De oudste vermelding over bewoning dateert uit 1630. Het huis was eigendom van brouwer Pieter Olycan. Het huis werd bewoond door biersteker (groothandelaar in bier) Crijn Jacobs. Pieter bezat in die tijd twee bierbrouwerijen in Haarlem, waaronder een met de naam Vogelstruys. Op verschillende schuttersstukken van Frans Hals staan leden van de familie Olycan geschilderd. Op het doek uit circa 1630 staat Jacob (zoon van Pieter) afgebeeld. In de linkerbovenhoek van het pand is het familiewapen afgebeeld: een struisvogel en een schenkkan. Het pand aan de Bierkade kreeg dezelfde achternaam. Dit is een van de panden in dit gedeelte van de binnenstad die getuigen van de economische voorspoed die Purmerend doormaakte in de tweede helft van de zeventiende eeuw. De Where was in die tijd nog open, pas in 1965-1966 zou deze gedeeltelijk gedempt worden. Schepen meerden aan de kades af om vracht af te leveren of op te halen. Aan de Bierkade, het Venediën en de Weerwal hadden zich bierbrouwerijen, fabriekjes en pakhuizen gevestigd, wat dit deel van de stad tot een intensieve handelskade maakte (Ontleend aan de website www.Erfgoed Purmerend). Het is aangekocht in 1929 en gerestaureerd in 1960 door vereniging. Het heeft een bakstenen gevel met hardstenen plint, houten kroonlijsten met gebeeldhouwde console, versierde deurintree en deur in geprofileerde omlijsting.

VHP003000078_0005 De Purmerweg dateert uit de jaren 1170 tot 1300, omdat dit een dijk is, die deel uitmaakt van de Waterlandse Omringdijk, die in die tijd aangelegd is. De Purmerweg begon ooit vanaf de Koemarkt, direct uit de Purmerpoort en liep tot de Purmermeer en ging daar met een bocht zuidwaarts en werd vervolgd met het Oudelandsdijkje. Nadat in 1884 de spoorbaan is aangelegd werd een overweg in de Purmerweg aangebracht met spoorbomen. Toen de woonwijk “Wheermolen” werd ontwikkeld moest er ook een ontsluitingsweg komen van de Purmerweg met een brug over de Where aansluitend op de Churchilllaan.Tegenover die Wheermolenbrug werd de Gorslaan aangelegd, waardoor een kruising met de Purmerweg ontstaat. Even daarnaast ligt sinds 1940 de Algemene Begraafplaats (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”).

VHP003000083_0001 Op de hoek van de Schoolsteeg en de Zuidersteeg stond tot de jaren zeventig het wijnpakhuis van de fa. Steevers, voorheen H. Lau. In dit pakhuis was destijds een school gevestigd. De naam Schoolsteeg is ontstaan omdat de wezen uit het weeshuis aan de Willem Eggertstraat dit steegje gebruikten op weg naar hun school. Voor 1970 was deze Schoolsteeg een echte steeg, die liep van Achter de Kerk naar de Bultstraat en liep in breedte terug van 2,50 tot 1,50 meter. De steeg was het achterom van de Breedstraat en voor 1870 een sloot (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”).

VHP003000002_0005 Achter de Kerk is een klein straatje aan de zuidzijde van de huidige Nicolaaskerk op de Kaasmarkt en loopt achter deze kerk om naar de Breedstraat. Het deel van deze straat aan de zuidkant van de kerk was als kerkhof in gebruik geweest vanaf de tijd dat er een kerk of kapel heeft gestaan tot 1664. De ingang van dit kerkhof was een poort die aan de gevellijn van de Hoogstraat stond. In 1664 werd na een stadsuitbreiding een nieuwe begraafplaats aangelegd op het einde van de huidige Nieuwstraat. Het oude kerkhof werd vlak gemaakt en geplaveid en vanaf toen Oudkerkhof genoemd. Uiteraard werd dit straatje ook weer gebruikt voor de wekelijkse dinsdagmarkt. Nadat in 1850 de driebeukige hallenkerk die op deze plaats stond, wegens bouwvalligheid werd afgebroken, is een nieuwe, veel kleinere koepelkerk gebouwd. Hierdoor werd de Kaasmarkt veel groter en het straatje Oudkerkhof werd kleiner, waarna het de naam Achter de Kerk kreeg logementen (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”)

VHP003000013_0013 Veilingactiviteiten in het in 1905 in gebruik genomen afslaggebouw van groente- en fruitveiling B.P. en O. aan de waterkant.

VHP003000078_0003 De Purmerweg dateert uit de jaren 1170 tot 1300, omdat dit een dijk is, die deel uitmaakt van de Waterlandse Omringdijk, die in die tijd aangelegd is. De Purmerweg begon ooit vanaf de Koemarkt, direct uit de Purmerpoort en liep tot de Purmermeer en ging daar met een bocht zuidwaarts en werd vervolgd met het Oudelandsdijkje. Nadat in 1884 de spoorbaan is aangelegd werd een overweg in de Purmerweg aangebracht met spoorbomen. Toen de woonwijk “Wheermolen” werd ontwikkeld moest er ook een ontsluitingsweg komen van de Purmerweg met een brug over de Where aansluitend op de Churchilllaan.Tegenover die Wheermolenbrug werd de Gorslaan aangelegd, waardoor een kruising met de Purmerweg ontstaat. Even daarnaast ligt sinds 1940 de Algemene Begraafplaats (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”).

VHP003000006_0001 Gemeentemonument. Datering: 1876 Bouwstijl: niet bekend Architect en aannemer: niet bekend Oorspronkelijke functie: woonhuis. Het woonhuis dateert vermoedelijk uit 1876. Op 9 augustus van dat jaar deed metselaar Jb. de Vries een verzoek om op zijn onbebouwde grond op de hoek van de Bierkade en de Houttuinen een nieuw huis te mogen bouwen. De groene voordeur aan de Bierkade komt oorspronkelijk uit de Rijp. Het rijk versierde bovenlicht geeft de historische banden met de walvisvaart weer. Waarschijnlijk uit een tijd dat huizen nog niet met huisnummers werden aangeduid maar de identificatie met symbolen plaatsvond. Het pand is van algemeen belang uit architectuur- en cultuurhistorisch oogpunt. Het is een goed voorbeeld van een grotendeels gaaf bewaard gebleven woonhuis uit de tweede helft van de 19e eeuw. Ook heeft het pand stedenbouwkundige waarde door de beeldbepalende ligging aan de Beemsterringvaart eeuw (Ontleend aan de website www.Erfgoed Purmerend).

VHP003000069_0002 De Peperstraat hoort samen met de Hoogstraat en de Gouw tot de oudste straten van de stad. Al in de twaalfde eeuw moet deze route ontstaan zijn of misschien nog eerder. Vanuit het dorp Purmer (nu Purmerland) vond men noordwaarts aan het einde (Purmereijnde) een goede visstek in het water de Where. Omdat deze plek in het rietland uitkwam en die rietsoort peper werd genoemd, is de naam Peperstraat geboren. In de 19de eeuw is de Peperstraat een vrij gegoede straat geweest, dat is te zien aan de gevels, die groter en monumentaler zijn als in de andere straten. Van oudsher kende de Peperstraat ook meer winkelpanden en maar enkele woningen (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”).

VHP003000002_0004 Gemeentelijk monument. Datering: 19e eeuw Bouwstijl: niet bekend Architect en aannemer: niet bekend Oorspronkelijke functie: Twee woningen (armenhuisjes) en een winkelhuis. Dit monument bestaat uit twee woningen (armenhuisjes) en een winkelhuis uit de 19e eeuw. In de gevel zijn sporen te zien van de watersnoodramp uit 1916. Het pand is van algemeen belang uit architectuur- en cultuurhistorisch oogpunt. Het is een goed voorbeeld van twee grotendeels gaaf bewaard gebleven armenhuisjes uit het derde kwart van de 19e eeuw, met een in dezelfde stijl aangebouwd winkelpand uit de tweede helft van de 19e eeuw (Ontleend aan de website www.Erfgoed Purmerend). Eigenaar is de Nederlands Hervormde Kerk die de woningen als armenhuisjes heeft laten bouwen. Thans in gebruik als Wereldwinkel.

VHP003000080_0018 De naam Slotplein herinnert aan het slot Purmersteyn, dat tot 1741 op deze plek gestaan heeft. In 1410 werd de Amsterdammer Willem Eggert de eerste Heer van Purmerend en hij kreeg een zestal rechten, waaronder het recht om in het Purmereijnde van toen een sterk huis te mogen bouwen. Dat werd het slot Purmersteyn met een ingang die begon op de Neckerdijk tegenover café Het Paradijs. In 1729 werd de stad Purmerend eigenaar van het kasteel en verklaarde het onbewoonbaar wegens bouwvalligheid, waarna het werd ontruimd en in 1741 werd afgebroken. In 1909 werd naast het Slotplein een gedeelte van de Slotterburgwal gedempt, waardoor een groter plein ontstond waar de kippen- en pluimveemarkt kon worden gehouden. Daarom werd het plein door vele Purmerenders de Kippenmarkt genoemd. De naam Slotplein werd bijna nooit gebruikt. In 1939 was er een jaaraanvoer van 700.000 stuks (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”). Op de voorgrond een reconstructie van enkele onderdelen van slot Purmersteijn

VHP003000039_0009 De naamgeving Kerksteeg heeft niets van doen met de Kerkstraat, wat wel voor de hand zou liggen. De Kerksteeg was een oorspronkelijke steeg vanaf de Weerwal naar de kerk op de Kaasmarkt en dateert van ver voor de reformatie, toen Purmerend nog maar één kerk telde. Veel later werd het gedeelte tussen de Weerwal en de Kerkstraat ook wel “de Verlengde Kerksteeg” genoemd. In de tweede helft van de 19de eeuw zijn in de Kerksteeg tussen de Kerkstraat en de Kaasmarkt door de Katholieke parochie een achttal huisjes gebouwd voor verhuur aan ouderen. In 1989 zijn deze kerkenhuisjes gesloopt. Ook de R.K. pastorie in de Kerkstraat, die met een tuin daarachter lag is toen plat gegaan. Op deze vrij gekomen ruimte is het Waagplein ontstaan en de Kerksteeg verdwenen. In diezelfde tijd is ook de Verlengde Kerksteeg bebouwd geworden en daarmee verdwenen (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”).Ina Huisman?

VHP003000077_0047 De Purmersteenweg gaat nu van het Looiersplein naar de spoorwegtunnel en sluit aan op de Waterlandlaan. Maar tot de jaren tachtig lag de route iets oostelijker en ging via een spoorwegovergang naar de Purmerweg. Oorspronkelijk was deze weg het verlengde van de Purmerweg. Toen in 1884 de spoorbaan werd aangelegd is hier een spoorwegovergang aangebracht, die voorzien werd van handbediende spoorbomen. De bebouwing aan de noordzijde is het oudst en begint al in de zeventiende eeuw als daar een meelmolen is gebouwd. Rond 1920 werd een rij middenstandswoningen gebouwd aan de zuidzijde van de Purmersteenweg. Even daar voorbij stond toen het Stadsziekenhuis, dat in 1989 werd afgebroken om op deze plaats een nieuw stadhuis te bouwen (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”).
bodedienst J.Bouwes

VHP003000039_0008 De naamgeving Kerksteeg heeft niets van doen met de Kerkstraat, wat wel voor de hand zou liggen. De Kerksteeg was een oorspronkelijke steeg vanaf de Weerwal naar de kerk op de Kaasmarkt en dateert van ver voor de reformatie, toen Purmerend nog maar één kerk telde. Veel later werd het gedeelte tussen de Weerwal en de Kerkstraat ook wel “de Verlengde Kerksteeg” genoemd. In de tweede helft van de 19de eeuw zijn in de Kerksteeg tussen de Kerkstraat en de Kaasmarkt door de Katholieke parochie een achttal huisjes gebouwd voor verhuur aan ouderen. In 1989 zijn deze kerkenhuisjes gesloopt. Ook de R.K. pastorie in de Kerkstraat, die met een tuin daarachter lag is toen plat gegaan. Op deze vrij gekomen ruimte is het Waagplein ontstaan en de Kerksteeg verdwenen. In diezelfde tijd is ook de Verlengde Kerksteeg bebouwd geworden en daarmee verdwenen (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”).Vlak voor de sloop.

VHP003000068_0020 De naam is een samenvoeging van “ ’t padje van de dijk naar de markt”. De dijk is de Neckerdijk en de markt is uiteraard de Kaasmarkt. En toch is het Padjedijk van oorsprong een dijk, want het maakte deel uit van de Waterlandse Omringdijk, die tussen 1170 en 1300 is aangelegd. Op de kaart van Jacob van Deventer uit 1560 is te zien dat het Padjedijk doorloopt tot de lijn van de Hoogstraat en de Peperstraat. En de kaart van Blaeu uit 1625 laat een pleintje zien. Aan beide zijden van het Padjedijk zijn één of twee huizen gesloopt, om zo een marktruimte te maken in het midden van de stad. Dit is dus nu voor het Hoedje van de Koningin aan de zuidkant en opticien Koopman aan de noordzijde. (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”).

VHP003000013_0010 Oorspronkelijk was de Beemsterburgwal een burgwal als bescherming tegen het soms opjagende water uit het Beemstermeer. Als er een noordwesterstorm losbrak, werd de stad aan die zijde bedreigd. Na het droogmaken van de Beemster in 1612 begon in de zuidoosthoek van de Beemster een tuinhoek te ontstaan. De hier geteelde aardappelen, groenten en fruit werden in onze marktstad te koop aangeboden op de Beemsterburgwal, vanaf de Beemsterbrug direct rechts. Maar ook de Bierkade, Venediën en Kanaalkade werden hiervoor gebruikt. Tijdens de oogsttijd, vooral in de maanden augustus en september, lagen de kades boordevol. Dit resulteerde in 1895 tot de oprichting van groenteveiling “Afslagvereniging Beemster, Purmerend & Omstreken”. Hiervoor werd aan de noordzijde van de straat, aan de waterkant een houten veilingloods gebouwd. Door de veilingactiviteiten ontstonden aan de Beemsterburgwal verschillende koffiehuizen, café’s en logementen (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”)

De Beemsterburgwal met de oude neerzetloods van BPO gezien vanaf appartementsgebouw Zuidwijck