Crowd funding in de 18e eeuw
Het lijkt een onbeduidend en beduimeld oud kasboekje. Het dateert uit 1709 en werd onlangs teruggevonden door Jules Somers, die als vrijwilliger het archief van de Evangelisch-Lutherse gemeente van Purmerend inventariseert. Het bleek echter een uniek document, dat getuigt van een soort 18e eeuwse crowd fundingactie door de Purmerendse Lutheranen.
Rond 1710 telde de Evangelisch-Lutherse gemeente in Purmerend vooral veel uit Duitsland afkomstige ‘gastarbeiders’, die hier meestal als maaiers en hooiers waren komen werken en zich na verloop van tijd blijvend hadden gevestigd. Ze hadden weinig te makken, ook als ze na verloop van jaren een winkeltje waren begonnen. Voor hun kerkgang waren ze aangewezen op een bouwvallig onderkomen. Net zoals 20e eeuwse immigranten soms een stukje parkeergarage als kerk hadden ingericht, of een wat schamel zaaltje als moskee. Het kasboekje geeft dan ook een goed inzicht in de positie van nieuwkomers in het 18e eeuwse Waterland.
Om voor een beter kerkgebouw te kunnen zorgen werd besloten tot een sponsoractie onder geloofsgenoten in het land van herkomst. Met een in het kasboekje opgenomen aanbevelingsbrief van de burgemeesters en regenten van de stad Purmerend werden een aantal Noord-Duitse en Deense Evangelisch-Lutherse gemeenten bezocht, om die tot een financiële bijdrage te bewegen. Crowd funding op zijn 18e eeuws. En het had succes. In het kasboekje staan de bedragen genoteerd die door de geloofsgenoten in plaatsen als Bremen, Hamburg, Kopenhagen of Lübeck tussen 1709 en 1713 werden geschonken. Met het geld kon het bouwvallige kerkje, dat in de Papestraat stond worden vervangen door een nieuw gebouwd kerkje tussen de Hoogstraat en de Westersteeg. In de prentencollectie van het Waterlands Archief bevindt zich een uit 1712 daterende tekening van dit nieuwe kerkgebouw. Terwijl op een bewaard gebleven schilderij uit de 19e eeuw (dat dateert van 1878)

In invnr. 319 staat het verloop van de bouw.